سندروم پریفورمیس و درمان آن
پنجشنبه, ۱۰ دی ۱۳۹۴، ۰۱:۰۴ ب.ظ
آناتومی
عضله پیریفورمیس عضله کوچکی است که در عمق لگن و باسن قرار گرفته و از یک طرف به استخوان ساکروم یا
خاجی و از طرف دیگر به قسمت های بالایی استخوان ران میچسبد. وظیفه عضله
پیریفورمیس چرخش خارجی ران و دور کردن آن از محور مرکزی بدن است.
اهمیت این عضله در درد های لگن و باسن ناشی از نزدیکی آن با عصب سیاتیک است.
عصب سیاتیک از به هم پیوستن ریشه های عصبی که از استخوان ساکروم خارج میشوند درست میشود و سپس این عصب از زیر عضله پیریفورمیس عبور میکند. عصب سیاتیک از دو عصب مجزا به نام های عصب پرونئال مشترک و عصب تیبیال درست شده است. این دو عصب در کنار یکدیگر و در یک غلاف مشترک حرکت کرده و در نزدیکی زانو از هم جدا میشوند. ارتباط عصب سیاتیک با عضله پیریفورمیس در افراد مختلف متفاوت است و همین تفاوت میتواند موجب تفاوت در آمادگی افراد برای ابتلا به سندروم پیریفورمیس شود.
بطور معمول عصب سیاتیک از جلو و زیر عضله پیریفورمیس عبور میکند (۱)
گاهی اوقات قسمت پرونئال عصب سیاتیک در بالای عضله پیریفورمیس از قسمت تیبیال آن جدا شده و از بالای عضله عبور میکند (۲)
گاهی اوقات قسمت پرونئال عصب سیاتیک در بالای عضله پیریفورمیس از قسمت تیبیال آن جدا شده و از درون عضله عبور میکند (۳)
گاهی اوقات کل عصب سیاتیک از داخل عضله پیریفورمیس عبور میکند (۴)
علت بروز سندروم پیریفورمیس
سندروم پیریفورمیس بر اثر سفت شدن و کوتاه شدن عضله پیریفورمیس ایجاد میشود. نیروهای غیر متعادلی که به علت ورزش غیر اصولی و یا به علت تغییر در بیومکانیک لگن به این عضله وارد میگردند موجب میشود عضله سفت و غیر منعطف شده و در نتیجه به عصب سیاتیک که از کنار آن عبور میکند فشار وارد کرده و علائم بیماری ظاهر شوند.
گاهی اوقات هم به علت
ضربات مستقیمی که به پشت باسن وارد میشود عضله پیریفورمیس آسیب دیده و درون
آن خونریزی میکند و این خونریزی و چسبندگی هایی که بعد از آن بین عصب و
عضله ایجاد میشود موجب فشار یا کشش به عصب شده و علائم بیماری را ظاهر
میکند.
سندروم پیریفورمیس در اسکی بازان، رانندگان ماشین های سنگین، تنیس و دوچرخه سواری طولانی مدت بیشتر دیده میشود.
علائم سندروم پیریفورمیس
مهمترین علائم سندروم پیریفورمیس عبارتند از
درد مزمن در باسن که میتواند به پایین ران و یا کمر انتشار پیدا کند
درد ممکن است با مدت طولانی ایستادن یا نشستن یا چمباتمه زدن بیشتر شود
درد ممکن است همراه با اجابت مزاج باشد
درد ممکن است در آلت تناسلی احساس شود
درد در صبح هنگام برخاستن از خواب
افزایش درد با چرخش داخلی ران و نزدیک شدن آن به محور مرکزی بدن و خم شدن ران
در این بیماران برخلاف سیاتیک واقعی اختلال عصبی در اندام تحتانی وجود ندارد.
فشار موضعی به پشت باسن این بیماران دردناک است. در این بیماران وقتی بیمار
در حالت درازکش به پشت قرار گرفته و کل اندام تحتانی بدون خم کردن زانو
بالا برده میشود دردی در پشت باسن احساس میشود.
وقتی از بیمار خواسته میشود ران را از محور مرکزی بدن دور کند و به خارج بچرخاند درد بیشتر میشود.
وقتی بیمار به پشت خوابیده است و ران او را به داخل میچرخانیم شدت درد بیشتر میشود.
تست دیگر اینست
که بیمار در کنار تخت نشسته و پاها را از کنار تخت آویزان میکند. در این
حال بالا بردن زانو موجب احساس در در باسن میشود.
سیتی اسکن و ام آر آی میتواند آسیب های عضله پیریفورمیس را نشان دهند.
درمان سندروم پیریفورمیس
درمان سندروم پیریفورمیس با کاهش فعالیت های شدید ورزشی شروع میشود. به محض شروع علائم بیماری باید حرکاتی را که موجب افزایش درد میشوند کنار گذاشت.
فیزیوتراپی و طب سوزنی (سوزن خشک) وگرمای موضعی در ناحیه درد و استفاده از داروهای ضد درد و داروهای ضد التهابی غیز استرویدی هم در کاهش درد بیمار مفید می باشند.
مهمترین قسمت درمان این بیماران انجام نرمش های کششی بر روی عضله
پیریفورمیس است. مهمترین نرمش های کششی عضله پیریفورمیس به صورت زیر انجام
میشوند.
به پشت بر روی زمین بخوابید. زانوی راست خود را خم کرده بطوریکه کف پای راست شما بر روی زمین قرا رگیرد. ساق و مچ پای چپ خود را بر روی ران راست قرار دهید. با هر دو دست زانوی چپ را گرفته و آنرا بطرف شانه راست بکشید و یا میتوانید با هر دو دست ران راست را گرفته و به طرف شانه راست بکشید. در این حال باید در باسن خود احساس کشش داشته باشید. این حالت را ۳۰-۱۵ ثانیه حفظ کنید. پا ها را به وضعیت اولیه برگردانده و همین کارها را برای پای مقابل انجام دهید. کل حرکات را ۴-۲ بار تکرار کنید.
این نرمش را میتوان در حالت نشسته بر روی زمین یا نشسته بر روی یک صندلی هم انجام داد.
نرمش های کششی عضلات ایلیوپسواس، تنسور فاسیا لاتا، همسترینک و عضلات گلوتئال هم برای این بیماران مفید است.
انجام اقدامات زیر توسط بیمار در منزل مفید است
صبح ها بعد از برخاستن از خواب و قبل از برخاستن از تختخواب به شانه خوابیده و زانو را به مدت پنج دقیقه خم و راست میکنیم
در طول روز هر چند ساعت یکبار به مدت یک دقیقه سر پا ایستاده و به طرفین میچرخیم
در صورت امکان بصورت روزانه از وان آب گرم استفاده میکنیم
به پشت خوابیده و هر دو پای خود را بالا آورده و حرکت رکاب زدن دوچرخه را انجام میدهیم
هر چند ساعت یکبار ۶ مرتبه زانوی خود را خم و راست میکنیم